Volgrecht. Steeds vaker zie je dat kunstenaars prints en andersoortige kopieën van hun werk verkopen om bij te verdienen. Maar ook als je een origineel werk hebt verkocht kun je daar later toch nog aan verdienen.
Volgrecht: nieuw verdienmodel
Schrijf je boeken of maak je muziek, dan maak je werk dat makkelijk te verveelvoudigen is en waar je dus meerdere keren en soms zelfs vele malen iets aan kunt verdienen. Maak je een beeld of schilderij dan wordt dat al een stuk moeilijker. Zeker als je bij voorkeur uniek werk verkoopt; dan hangt je inkomen dus steeds af van die ene unieke verkoop. Toch kun je ook met uniek werk soms wat bijverdienen. Sinds 2006 kun je namelijk gebruik maken van het volgrecht, dat geregeld is in de Auteurswet (art 43 e.v. Aw) en het Volgrechtbesluit.
Praktijkvoorbeeld 1
Tijdens ons spreekuur kregen we hier een vraag over, die ik (uiteraard aangepast) als voorbeeld voor dit artikel zal gebruiken: Saskia verkoopt een bronzen beeld van een naakt aan een galerie voor €900,00. Enkele jaren later is ze wat bekender en wordt haar werk meer waard. Ze kan haar werk nu vaak voor enkele duizenden euro’s verkopen. De koper van haar beeld besluit om het werk aan een galerie door te verkopen voor €2700,00. De galerie weet het werk vervolgens voor €4500,00 weer aan iemand anders te verkopen. Toch wel zuur dat de maakster hier zelf niets aan verdient. Gelukkig komt hier het volgrecht om de hoek kijken.
Volgrecht volgens de wet
Het volgrecht is het recht van de maker van het werk dat wordt doorverkocht op een percentage van die verkoop. Hieraan zitten wel wat voorwaarden verbonden. Ga er even voor zitten:
Allereerst geldt het volgrecht dus niet voor de eerste verkoop, het moet om een doorverkoop van een kunstwerk. Let op dat het over een verkoop gaat! Het volgrecht werkt dus niet bij verhuur van een werk. Daarnaast zit er ook een limiet op het bedrag dat zo verdiend kan worden. De regel is dat hoe hoger het verkoopbedrag, hoe lager het percentage dat de maker ontvangt. Daarbij geldt er een maximum te ontvangen bedrag van €12.500,00 en moet de verkoop over minstens €3000,00 gaan. Overigens moet je er wel op tijd bij zijn – het volgrecht vervalt drie maanden na de verkoop (of meer juridisch: drie maanden nadat de verkoopovereenkomst tot stand gekomen is). De precieze bedragen en regels hieromtrent staan in het Volgrechtbesluit.
Praktijkvoorbeeld 2
Gaan we terug naar Saskia en haar kunstwerk. Zoals je hebt gelezen is dat kunstwerk tweemaal doorverkocht. Kan ze in beide gevallen gebruik maken van haar volgrecht? Bij de eerste doorverkoop kan dat in ieder geval niet. Bij de verkoop is weliswaar een professionele kunsthandelaar betrokken, maar het bedrag haalt niet de ondergrens van €3000,00. Bij de tweede doorverkoop wordt wel aan de eisen voldaan, en Saskia zal dus in dit geval wel een percentage ontvangen, als ze zorgt dat dit binnen drie maanden wordt geregeld.
Als kunstenaar loont het dus om je verkochte werk in de gaten te houden. Maak hierover afspraken met degenen aan wie je je werk verkoopt. Daar kun je dan later nog eens profijt van hebben!
NB Volgrecht is een ingewikkeld onderwerp. Wat hierboven beschreven is moet slechts als inleiding worden gezien. Krijgt u te maken met volgrecht en hebt u vragen, dan is het altijd verstandig om een expert in te schakelen.
Lees-verder-tips:
Yvonne Vetjens, 20 juli 2018
Deze column verscheen eerder in Kunstenaar Magazine
