DE VOLKSKRANT ZATERDAG 14 JUNI 2014
Economie
Van onze verslaggever Eric van den Outenaar
AMSTERDAM
De Amerikaanse maker van elektrische auto’s Tesla gaat na jaren van investeren de patenten op zijn technologie vrijgeven. Oprichter Elon Musk zegt geen rechtszaken te zullen beginnen tegen fabrikanten die zijn technologie gebruiken. Door openheid van zaken te geven, wil Musk de markt voor elektrische auto’s, nog geen procent van alle auto’s in de wereld, helpen ontwikkelen. Hoe eerder de wereld op schone auto’s overstapt hoe beter, luidt zijn boodschap. Dat klinkt nobel, maar waarom zou een bedrijf dat eerst miljarden dollars heeft geïnvesteerd in het beschermen van zijn uitvindingen en de verwachtingen van veel beleggers moet zien waar te maken opeens zijn patenten weggeven? ‘Het is zeker een verrassende actie’, zegt octrooiadvocaat Hub Dohmen, een kenner van Tesla. Maar het past volgens hem bij het eigenzinnige karakter van de zakenman, die zich ook actief in de wereld van zonne-energie en ruimtevaarttechnologie begeeft. ‘Hij neemt wel vaker gewaagde beslissingen.’ Elon Musk heeft bijvoorbeeld veel geld verdiend met de verkoop van internetbetaaldienst PayPal. Vervolgens ging hij niet rentenieren, maar heeft hij zijn gehele vermogen gestopt in bedrijven waarvan het uiterst onzeker is of ze daadwerkelijk succesvol zullen worden. Daarom zit er waarschijnlijk wel degelijk een weloverwogen zakelijke strategie achter. Tesla moet als nieuwkomer een plaats bevechten tussen de gevestigde automerken. Dat doet de automaker onder meer door online te verkopen. In een aantal staten heeft dat tot protesten van dealers geleid en zelfs tot een verbod op de verkoop van Tesla’s buiten de bestaande distributiekanalen om.
Gewaagd besluit van fabrikant elektrische auto’s
De honderden patenten kunnen mede daardoor minder waard zijn dan de buitenwereld wil geloven, denkt Dohmen. ‘Musk poogt misschien de publieke opinie positief te beïnvloeden. Hij kan er de vraag naar elektrische auto’s mee proberen aan te wakkeren.’ Tesla hoopt dat andere fabrikanten daardoor meer elektrische auto’s produceren. Uiteindelijk ondervindt Tesla zo minder tegenwerking. De fabrikant wil met het vrijgeven van de patenten proberen meer samenwerkingsdeals binnen te slepen met andere automerken, zegt patent-advocaat Jan-Willem Louwaard. Zo praat Musk met BMW om zijn BMW i3 en i8 geschikt te maken voor Tesla’s elektrische snellaadstations. ‘Als de Duitsers daarvan gebruik gaan maken, groeit ook de status van Tesla in de branche’, zegt Louwaard.
Uitweg
Door nu openheid van zaken te geven, kan Tesla er later juist profijt van hebben. Het is te vergelijken met Philips en de mislukte introductie van de Video 2000 in de jaren tachtig. Dat werd niet de standaard voor videorecorders, omdat Eindhoven boven op het patent bleef zitten. Het Japanse Matsushita deelde zijn technologie wel, waardoor zijn VHS in iedere videorecorder terechtkwam. Voor Tesla, dat nog geen 50 duizend auto’s heeft verkocht en naar verwachting ook de komende jaren geen grote aantallen zal halen, kan het dus een uitweg zijn om geld te verdienen zodra de markt volwassener wordt. De troef die het daarbij zal inzetten, is de batterij. Tesla heeft de actieradius van elektrische auto’s radicaal weten te verbeteren. Onlangs kondigde het aan om een grote fabriek te bouwen om zijn lithium-ion-accu’s te produceren. Zo zou het zich tot een toeleverancier kunnen ontwikkelen van andere fabrikanten, zoals Intel is voor processors. Voorlopig blijft dat wel een gok.