Als advocaat techniek zeg ik: een Tesla nodigt uit om te doen waarvoor deze gebouwd lijkt: ‘gas’ geven. Een Tesla maakt in de meeste mensen die er ooit in reden de coureur los: van nul tot 100 in 4,7 seconden, topsnelheid 250.
Dat Max Verstappen spelen in een benzineauto tot brokken kan leiden weet iedereen, niet alleen ik als advocaat techniek. Dat je in een Tesla daarnaast een extra groot gevaar loopt om levend gebarbecued te worden, werd deze maand weer eens bevestigd: twee crashes van een Tesla (in Zwitserland en Florida). Volgens de brandweer in Zwitserland was de oorzaak een verschijnsel dat “thermal runaway” heet. Voor wie een beetje Italiaans verstaat (maar het filmpje is zonder dat ook boeiend):
Oftewel, als je maar hard genoeg crasht (of op andere manier een kortsluiting veroorzaakt, bijvoorbeeld door hitte) vliegt een batterypack in brand en is die exotherme reactie bijna niet te stoppen. De kans op het in brand vliegen van een elektrische auto bij een crash schijnt niet groter te zijn, wel is zo’n brand anders: sneller, woester en met een hoop giftige rook.
Advocaat techniek: fictieve rechtszaak Tesla
Over rechtszaken rondom die “thermal runaway” (of Tesla’s andere grote probleem: de autopilot) is mij als advocaat techniek niets bekend. Stel dat zo’n rechtszaak rondom thermal runaway in Nederland plaats zou vinden, hoe zou de rechter dan oordelen? De huilende weduwe met kinderen die door de dood van de kostwinner nu ineens van de lucht moet leven, eist een schadevergoeding. Laten we er vanuit gaan dat de basis voor de rechtszaak zou zijn: produktaansprakelijkheid wegens een gebrekkig product.
De wet zegt – kort samengevat – dat een product gebrekkig is: “indien het niet de veiligheid biedt die men daarvan mag verwachten, vanuit het redelijkerwijs te verwachten gebruik.”
Advocaat techniek: Tesla gebrekkig product?
Ik ga er als advocaat techniek even vanuit dat zo’n thermal runaway zich alleen bij “verboden snelheden” voordoet. Je maakt een auto die in 4,7 seconden naar de 100 gaat en een top heeft van 250 km/h. Je mag er vanuit gaan dat een percentage mensen dom of roekeloos of beide is en de wet af en toe aan zijn laars lapt in zo’n racemonster. En af en toe dus crasht op topspeed met een uiteenscheuren van het batterypack en een thermal runaway tot gevolg. Je zou kunnen zeggen: gebrekkig product, je moet er als fabrikant maar voor zorgen dat er bij een crash een technische oplossing is die verbranden van de bestuurder voorkomt (hoe, dat zal een van de engineers op deze site mogelijk weten). Zijn we er dan? Nee, er bestaat zoiets als “eigen schuld”: “De aansprakelijkheid van de producent wordt verminderd of opgeheven rekening houdende met alle omstandigheden, indien de schade is veroorzaakt zowel door een gebrek in het produkt als door schuld van de benadeelde of een persoon voor wie de benadeelde aansprakelijk is”. Ofwel: wie met 250 km/h Max Verstappen speelt op een 120-weg waar dat verboden is, moet zelf een deel van de schade dragen.
Tesla gevaarzetting?
Naast de productaansprakelijkheid is er nog dit: als je een gevaarlijke situatie veroorzaakt, kan er sprake zijn van een “onrechtmatige daad” wegens “gevaarzetting”. In 1961 liet een Coca-Colabezorger bij café De Munt in Amsterdam het kelderluik open staan, waarna een nietsvermoedende bezoeker naar beneden tuimelde. De hoogste rechter van Nederland kwam toen met de zogenoemde ‘Kelderluikcriteria’, die nog steeds worden gebruikt:
- Hoe waarschijnlijk is de niet-inachtneming van de vereiste oplettendheid en voorzichtigheid?
- Hoe groot is de kans dat daaruit ongevallen ontstaan?
- Hoe ernstig kunnen de gevolgen zijn?
- Hoe bezwaarlijk (kosten/werk) zijn de veiligheidsmaatregelen?
Pas ik dit als advocaat techniek toe op onze Teslacasus, dan krijgen we de volgende beantwoording. De kans van niet-inachtneming van de vereiste oplettendheid en voorzichtigheid is redelijk groot: wie zo’n auto heeft wil daar ook af en toe lol van hebben, dus gas er op. Waarschuwen (een sticker met “crasht u op topspeed, dan wordt u gefrituurd”) is niet steeds voldoende.
Dodelijke jetblast
Een latere “kelderluikzaak” ging over een vliegtuigspotter die na een jetblast met haar hoofd de stoep raakte en daardoor overleed (zie YouTube voor video’s met deze idioten …). Ging vliegveld Sint-Maarten vrijuit, omdat het een waarschuwingsbord had geplaatst: “Pas op! Niet te dichtbij komen, dodelijke jetblast!”. Nee, dat was niet voldoende. Bekend was dat elke dag thrillseekers (zo kun je ze ook noemen …) zich aan het hek vasthielden als er een vliegtuig overkwam, wachtend op die jetblast. Kernvraag was volgens de Hoge Raad “of te verwachten valt dat deze waarschuwing zal leiden tot een handelen of nalaten waardoor dit gevaar wordt vermeden”. Nou, nee dus.
Terug naar Tesla en het ondanks waarschuwing Max Verstappen nadoen. De kans dat uit die houding een ongeval ontstaat met een thermal runaway is, gelet op het nieuws van de afgelopen maand, redelijk groot.
Advocaat techniek: voorzorgsmaatregelen mogelijk?
Maar: zijn er dan voorzorgsmaatregelen mogelijk? Ik pas hierop dan de ‘Kelderluikcriteria’ toe. Ik hou het voor mogelijk dat een rechter bij een scheurijzer als de Model S de kans op een ongeval en een thermal runaway substantieel acht. De gevolgen kunnen fors zijn: ernstig letsel of overlijden. Extra maatregelen om te voorkomen dat je na een overleven van de impact het alsnog niet kan navertellen, dat wordt een lastige. Een airbag om het batterypack? Een James Bond schietstoel? Wie het weet, mag het zeggen. Als die oplossing voor een ingenieur voor de hand ligt en de kosten in verhouding zijn, zou Tesla ook volgens de Kelderluikcriteria niet geheel vrijuit gaan.
Eigen schuld?
Ook hier geldt echter weer de verdeling op grond van “eigen schuld”: de weduwe van een bestuurder die waarschuwingen negeert om niet de topsnelheid uit te proberen, zal een deel van de schade zelf moeten dragen. Tot dusver ontbreekt echter de waarschuwing voor thermal runaway: Tesla is nog steeds “aan het onderzoeken”.
Wat kunnen we nog met Tesla …
Tja, Tesla-accu’s die fikkie stoken in een Tesla … En dan gaan we ook nog eens met 18 MW aan Tesla-accu’s het Europese grid stabiliseren vanuit België, in Terhills? Wat zitten die Belgen weer lekker dicht bij het vuur …
Advocaat techniek nodig?
Bel vrijblijvend
Lees-verder-tips:
Hub Dohmen, 24 mei 2018.
Deze column verscheen ook op Engineersonline.nl en Automobielmanagement.nl
Hub Dohmen,
Dohmen advocaten – in techniek
e: h.dohmen@dohmenadvocaten.nl
twitter: http://twitter.com/hdohmen
LinkedIn: http://nl.linkedin.com/in/hubdohmen