Betonnen buitenbanken die met mozaiek zijn bekleed en er uitzien als een sofa: de ‘social sofa’s’ van designer en kunstenares Karin Bruers. De eerste werden in 2005 in Tilburg geplaatst, daarna volgde de rest van Nederland. Ze zijn mooi en zullen vast comfortabel zitten. In hoeverre mogen anderen ook een betonnen buitensofa met mozaïek maken? Die vraag kwam deze zomer aan de orde bij de rechtbank Den Haag. Bruers leek gelet op het vonnis een soort van monopolie te claimen op het geheel van bank, bekleding en het ‘sociale idee’ dat achter de social sofa’s steekt (zie www.socialsofa.com).
Wel auteursrecht maar geen inbreuk op de social sofa
Luc4Me maakt sinds 2014 ook een betonnen buitensofa met mozaïek: de Sophey (https://luc4me.com/betonnen-meubels/sophey). Dat was auteursrechtinbreuk op de social sofa volgens Bruers. De rechter kwam er aan te pas. Ja, de banken van Bruers uit 2005 waren creatief genoeg voor auteursrecht. Het was wel een beperkt auteursrecht. Vóór 2005 waren er gestoffeerde binnenbanken en betonnen buitenbanken met mozaiek. Een betonnen buitenbank die lijkt op een gestoffeerde binnenbank met één armleuning, dat was wel nieuw en creatief, zeker in combinatie met de grote maat en ronde vormen. Beton met mozaiek is echter een stijl, en stijl is niet te beschermen, zoals we al eerder schreven.
Op het beperkte auteursrecht van Bruers was geen inbreuk volgens de rechter. Er waren genoeg verschillen tussen de banken, zoals her en der rondere dan wel juist minder ronde vormen.
Slaafse nabootsing social sofa?
Voor het geval de zaak op het auteursrecht niet kon worden gewonnen, beriep Bruers zich ook op slaafse nabootsing van de social sofa. Dat betekent het volgende. Als je product zich qua uiterlijk onderscheidt van de rest van de markt dan heeft het een ‘eigen gezicht in de markt’. De concurrent heeft dan een plicht om – binnen bepaalde grenzen – genoeg te doen om verwarring te voorkomen. Hierbij geldt dat stijl niet via de achterdeur van slaafse nabootsing alsnog kan worden beschermd, evenmin als het achterliggende idee.
IJkmoment slaafse nabootsing social sofa
Het ijkmoment van dat ‘eigen gezicht in de markt’ is het moment dat degene die wordt aangesproken, is gestart met zijn ‘namaak’. Degene die slaafse nabootsing wil tegengaan, moet dus consequent zijn in het aanpakken van verwarringscheppende concurrenten. Wie de markt al jaren laat overspoelen heeft zijn beurt verspeeld. Sinds de start van Bruers in 2005 en het moment dat Luc4Me in 2014 de Sophey in de markt zette waren er veel anderen op de markt gekomen met iets vergelijkbaars. Bruers kon niet aantonen dat de social sofa in 2014 nog boven de rest uitstak. Dus hoefde de rechter ook niet meer te kijken of de banken verwarrend veel op elkaar leken. Kortom, Luc4Me mag gewoon doorgaan met zijn betonnen mozaïekbanken.
Wat kun je met deze informatie doen voor je onderneming?
Ook al ben je trots op je creaties, weet dat namaken in beginsel mag en dat stijl en achterliggende ideeën niet beschermd zijn. Bekijk de beschermingstips die hier staan en pas ze toe. Grijp tijdig in. Laat je goed voorlichten alvorens je de concurrent aanspreekt of zelfs voor de rechter sleept. Vonnissen op dit gebied worden vrijwel altijd gepubliceerd, of dat nu door de rechtbank is of door de winnaar. Bij een voor de designer/kunstenaar negatief vonnis is vanaf dat moment het hek van de dam. Andere potentiële concurrenten lezen dat vonnis namelijk ook. Waar die eerder niet durfden, weten ze vanaf dat moment precies tot hoever ze kunnen gaan. Sta je aan de andere kant en krijg je een sommatie van de ‘oorspronkelijke bedenker’? Laat eerst een deskundige toetsen of het recht van de ander wel zo sterk is en of je daar dan ook inbreuk op maakt. Aan de kant gaan kan daarna ook nog. Zowel voor de creatief als voor degene die wil voortbouwen op een bestaande creatie en zich afvraagt waar de grens ligt hebben we een gratis spreekuur.