Hema heeft in 2019 een letterkrat ontworpen. Die kan worden gekocht in combinatie met een letterset (in zwart of wit). Best een leuk idee. Zo kan je onder andere een krat maken met daarop wat er in het krat zit (bijvoorbeeld: ‘kabels’). Lidl vond zoiets ook wel aardig en ging in 2022 ook een krat met letterset verkopen. Hema vond dat het teveel op haar krat met letterset leek en stapte naar de rechter. Uit de winkel die dingen! Hoe wordt zoiets nou beoordeeld?
Auteursrecht
Hema beriep zich allereerst op haar auteursrecht. Dan moet er sprake zijn van een eigen oorspronkelijk karakter en het persoonlijk stempel van de maker.
Auteursrecht op letterkrat?
Allereerst het letterkrat. Dat leek onvoldoende op wat er al was. Er zaten creatieve keuzes in. Wel was de bescherming beperkt, omdat sommige onderdelen (zoals scharnieren) technisch bepaald zijn, of te banaal. Er is dus (beperkt) auteursrecht op het letterkrat. Maar was er ook inbreuk op dat auteursrecht? Er waren overeenkomsten, maar ook duidelijke verschillen. Zo’n vergelijking maakt de rechter minutieus, zoals dit pareltje van een voorbeeld: “Het transparante lijnenspel van het HEMA Letterkrat zet zich door in de bodem van de krat, terwijl de bodem van het LIDL krat weliswaar ook gevormd door lijnen, een heel ander uiterlijk heeft”. Door die duidelijke verschillen was de totaalindruk van beide letterkratten verschillend. Er was dus geen auteursrechtinbreuk op het krat.
Auteursrecht op letterset?
Dan de letterset. De rechter stelde voorop dat Hema geen auteursrecht op het font had. Dus moest het auteursrecht ergens anders in worden gezocht. Dat andere was de specifieke uitwerking van dit font. Daarmee bedoelde de rechter de samenstelling, het formaat en de rangschikking van de letters, cijfers en symbolen. Het ontwerp van de HEMA letterset was niet ingegeven door creatieve keuzes maar door functionaliteit en/of het te bereiken technische resultaat. Voor zover daar al vrije keuzes zijn gemaakt ging het om banale en niet creatieve keuzes.
Auteursrecht op combinatie letterkrat en letterset?
Hema beriep zich ook nog op de combinatie van letterkrat en letterset. Zat daar dan geen auteursrecht op? Nee, want ze werden los van elkaar verkocht. Dat een klant ze samen koopt en combineert is een idee. Ideeën worden niet auteursrechtelijk beschermd, alleen de concrete uitwerking van een idee kan worden beschermd. Het is echter de klant die door letterset en letterkrat het idee uitwerkt.
Slaafse nabootsing
Wat roep je als je de bui al ziet hangen voor wat betreft een gebrek aan auteursrecht? Slaafse nabootsing. Meer daarover vind je hier. Slaafse nabootsing is, kort gezegd, het verwarring veroorzaken doordat producten te veel op elkaar lijken terwijl je evengoed een ander uiterlijk had kunnen kiezen. Dat gaat niet zo ver dat je bepaalde technische oplossingen niet mag gebruiken. De deugdelijkheid en bruikbaarheid mag niet in het geding komen.
Slaafse nabootsing letterkrat?
Het letterkrat van Hema had een ‘eigen gezicht op de markt’. Dat houdt in: uniek genoeg ten opzichte van producten van andere aanbieders. Het letterkrat van Lidl leek echter onvoldoende op het letterkrat van Hema. Dat lag ook voor de hand, want dat had rechter al gezegd bij het auteursrecht.
Slaafse nabootsing letterset?
De letterset van Hema had geen eigen gezicht op de markt. Het week nauwelijks af van lettersets die door anderen werden aangeboden. Ook voor wat betreft de letterset was er dus geen slaafse nabootsing.
Wat kunt u met deze informatie betekenen voor uw onderneming?
Lidl mocht doorgaan met haar letterkrat. Creativiteit wordt beschermd, een gebrek daaraan niet. En als iets niet creatief is, rust er geen auteursrecht op, zoals bij de letterset. Als er wel auteursrecht op rust, dan wordt gekeken of de totaalindruk voldoende verschilt, zoals bij het letterkrat. Mogelijk rust er nog wel een modelrecht op, daarvoor zijn de eisen lager dan bij auteursrecht: nieuw en een eigen karakter. Registreer je een model niet, dan ben je toch drie jaar beschermd.
Rust er geen auteursrecht of modelrecht of octrooi op, dan mag je een product in beginsel namaken. Je mag bij dat namaken alleen geen verwarring veroorzaken die je makkelijk had kunnen voorkomen. Maar dan moet het wel zo zijn dat het uiterlijk van het nagemaakte product met kop en schouders boven de rest uitsteekt. Wordt uw product nagemaakt, dan is het zaak dat u voldoende gedateerd materiaal verzamelt. Het gaat dan om uw product, het product van de concurrent en de producten van anderen. Daarbij zijn cruciaal haarscherpe foto’s, of liever nog, de fysieke producten. Daarmee (en met de registers) kunnen wij beoordelen of er sprake is van een schending van het auteursrecht, van inbreuk op een eventueel modelrecht of van slaafse nabootsing.
11 april 2023,
Hub Dohmen
https://nl.linkedin.com/in/hubdohmen