Plagiaat en auteursrecht. Het is weer zover: je komt erachter dat zonder jouw medeweten afbeeldingen van je kunst elders gebruikt worden. Veel mensen lijken helaas nog steeds te denken dat als er geen bronvermelding bij staat, of als er niet bij staat dat gebruik is toegestaan, een werk vrij gebruikt kan worden. En dan zijn er nog de (vele) mensen die het wel weten, maar zich er niks van aan trekken.
Introductie auteursrecht
Auteursrecht ontstaat op het moment dat iemand een origineel werk maakt waarin duidelijk het persoonlijk stempel van die maker is te herkennen. Auteursrecht ontstaat vanzelf – je hoeft je dus nergens in te schrijven; sterker nog, dat kan ook nergens. Je hoeft ook nergens je naam op te zetten. De auteursrechthebbende heeft als enige het recht om zijn werk te exploiteren. Het auteursrecht kan overigens wel worden overgedragen, of iemand kan een gebruiksrecht (‘licentie’) krijgen (het auteursrecht blijft dan wel bij de maker). Helaas trekken veel mensen zich weinig van auteursrecht aan. Maar let op: zoals hieronder blijkt, heeft het feit dat iemand met jouw werk aan de haal gaat niet altijd alleen maar auteursrechtelijke gevolgen.
Onrechtmatige daad
Een van de meest vervelende vormen van het overnemen van andermans werk is plagiaat. Degene die plagiaat pleegt, gebruikt niet alleen andermans werk zonder toestemming, maar doet dat op zo’n manier dat het lijkt alsof de pleger de maker van het werk is. Hoewel plagiaat ook inbreuk op iemands auteursrecht kan zijn, staat het er in essentie los van en zal je het niet in de Auteurswet vinden. Besef ook dat “plagiaat” geen juridische term is! Het valt wel vaak onder “onrechtmatige daad”, een belangrijk artikel (162) uit het zesde boek van het Burgerlijk Wetboek. Een onrechtmatige daad is het zonder rechtvaardigingsgrond (nalaten van een) handelen waarmee inbreuk wordt gemaakt op andermans recht, of dat in strijd is met de wet of wat in onze samenleving als redelijk wordt beschouwd.
Strafbaar feit
Daarnaast krijgen we ook met het Wetboek van Strafrecht (‘Sr’) te maken. Artikel 326b Sr verbiedt namelijk het valselijk aanbrengen van een naam of teken dat de toeschouwer doet vermoeden dat het door iemand anders gemaakt is. Ook als je een dergelijk werk verkoopt, terwijl je weet dat de naam vervalst is, ben je strafbaar. De straf kan oplopen tot twee jaar gevangenis of een geldboete van €82.000,00!
Advocaat plagiaat nodig?
Bel vrijblijvend
Stel, ik bied een tekening van Rembrandt online te koop aan en zet er mijn eigen naam onder, waardoor het net lijkt of ik het werk zelf gemaakt heb. Is dit auteursrechtinbreuk? En hoe zit het met plagiaat?
Wat auteursrechtinbreuk betreft: Het antwoord is nee, want Rembrandt is langer dan zeventig jaar geleden overleden, waardoor het auteursrecht is vervallen.
En wat plagiaat betreft: daar is hier sprake van – het is, ongeacht of er auteursrecht op een werk rust, niet toegestaan om te doen alsof je een werk gemaakt hebt, terwijl dat niet zo is; de koper wordt dan immers bedrogen omdat hij denkt een origineel werk te kopen.
Lees-verder-tips
9 juni 2017,
Yvonne Vetjens
Dit artikel verscheen eerder in Kunstenaar Magazine (kunstenaar.nl).