Foto’s zonder toestemming, wat leveren ze op? In de reeks Max Verstappen een nieuwe poging van Verstappen om het onderste uit de kan te halen. Wat was het geval? Uitgeverij Karakter had het gewaagd om “Max – het ongeautoriseerde verhaald over de jongste Formule 1-winnaar ooit” in de handel te brengen (nou ja, dat mag), maar mét foto’s van Verstappen erin (ja, dat hoort nou eenmaal bij een biografie). Die oude krantenfoto’s had de uitgever bij ANP gekocht. Uit de handel met dat boek! Schending van mijn portretrecht!
De uitgever piekerde er niet over om het boek uit de handel te halen en bood 10% van de netto-opbrengst aan. Dat vond Verstappen een financiële belediging en zwaaide met twee onderzoeksrapporten: zijn hoofd was toch minstens 200.000 euro waard, en misschien wel 250.000, ook al had hij op de meeste foto’s een helm op. Die gierigheid moest worden afgestraft en dus toog Verstappen naar de rechter: uit de handel met dat boek!
Daar dacht de rechter toch net even iets anders over: Ja, het is inderdaad zo dat als je een bekend persoon bent een ander niet gratis met je foto commercieel aan de haal mag gaan. Er is echter geen plicht om eerst toestemming te vragen: het auteursrecht biedt een exclusief exploitatierecht (dat bij de fotograaf ligt), het portretrecht niet. Het portretrecht zegt dat je je mag verzetten tegen publicatie (“uit de handel met dat boek”) als je een redelijk belang daarbij hebt. Dat belang kan bijvoorbeeld privacy zijn (bij oude krantenfoto’s van Verstappen niet ‘t geval), maar ook “verzilverbare populariteit” (bij Verstappen wel het geval), maar wel met een kanttekening. De hoogste rechter van Nederland zei in 2013 al in de Johan Cruyff-zaak “dat geportretteerden niet behoeven toe te laten dat hun in de uitoefening van hun beroep verworven populariteit commercieel wordt geëxploiteerd door openbaarmaking van hun portretten, zonder dat zij daarvoor een vergoeding ontvangen. Het meedelen in de voordelen van deze exploitatie is een redelijk belang.”. Dus als je een redelijke vergoeding krijgt (aangeboden) heb je geen redelijk belang meer bij het uit de handel halen van het boek en wordt je vordering afgewezen.
Wat was nou redelijk? Het waren oude foto’s, die allemaal al eens in de krant hadden gestaan en in het openbaar waren gemaakt. Er was echt niemand die het boek ging kopen om deze foto’s, die alleen ter illustratie waren. De biografie was niet met een louter commerciele insteek geschreven, maar had ook algemene nieuwswaarde. De uitgever had met 10% dus een redelijk bedrag aangeboden. Het boek mocht in de handel blijven en Verstappen mocht de proceskosten van de uitgever betalen.
In onze praktijk krijgen we ook vaak te maken met wederpartijen die met een advocaat op onze cliënt springen en de hoofdprijs eisen. Hadden ze niet de hoofdprijs gevraagd, maar een (min of meer) redelijk bedrag, dan was die klant nooit op ons spreekuur gekomen en had gewoon braaf betaald. Door dat de ander wel de hoofdprijs vraagt, gaan wij vervolgens de schadeposten “fileren” tot een redelijk bedrag. Moraal van dit verhaal: wie het onderste uit de kan wil, krijgt het deksel op de neus.
Jan Smolders,
13 februari 2018
Lees-verder-tips: