Eerder schreef ik al in een column over de onderstaande twee stalen linttrappen: links de trap van architect Dirrix, rechts de namaak van Eestairs. Eestairs moest stoppen van de rechter want auteursrechtinbreuk. Het muisje uit mijn eerste column kreeg een staartje.
Eestairs ging in hoger beroep. Voor auteursrecht is immers nodig dat de trap een “eigen oorspronkelijk karakter” bezit. Eestairs gaf aan dat er al een dergelijke trap in 1975 bestond en dat Dirrix zijn trap in 1995 daarvan had afgekeken, en dat Dirrix dus geen auteursrecht heeft. Het hof maakt een minutieuze vergelijking zoals alleen het hof dat kan, en komt tot het oordeel dat de totaalindrukken van de trap van Dirrix en de trap uit 1975 te veel verschillen. Dus is de trap van Dirrix auteursrechtelijk beschermd.
Eestairs geeft aan dat de trap inmiddels een algemene stijl is geworden, zodat het auteursrecht is “verwaterd”. Verwatering is een term die wordt gebruikt in het merkenrecht: als iedereen een merk als soortnaam gaat gebruiken (Luxaflex voor jaloezieën van een ander merk, Spa voor alle bubbelwaters) is het merk op een bepaald moment niet onderscheidend meer; als de merkhouder dan ook nog eens blijft stilzitten kan het merk vervallen worden verklaard. Of verwatering ook kan optreden in het auteursrecht is omstreden. Het hof schrijft dat ook met zoveel woorden. Toch vergelijkt het hof de foto’s van de “algemene stijl” met de trap van Dirrix, om te oordelen dat de auteursrechtelijk beschermde elementen van de trap van Dirrix onvoldoende terugkomen in die “algemene stijl”. Impliciet betekent dat: geen verwatering, het auteursrecht “staat nog”.
Van wie is nu het auteursrecht? Eestairs zegt: als de trap is gemaakt naar het ontwerp van de opdrachtgever (de huiseigenaar) en onder diens leiding en toezicht is er ook geen auteursrecht. Het hof serveert dat af: in de opdracht staat: ‘er is in deze overeenkomst uitgegaan van een uitwerking van een door de opdrachtgeefster aanvaard voorlopig ontwerp’. Eestairs heeft nog andere pijlen op haar boog: als er sprake is van een model (juridisch begrip), komt het auteursrecht op dat model aan de opdrachtgever toe. Het hof is daar snel klaar mee: er is geen sprake van een model. Voor een model is een modelregistratie nodig. Er is echter geen modelregistratie van de trap. Er bestaat dankzij Europa ook zoiets als een “ongeregistreerd Gemeenschapsmodel”, maar dat was nog niet het geval in 1995.
Nu het hof heeft vastgesteld dat er auteursrecht is en wie dat heeft, komt de vraag aan de orde of er inbreuk is op dat auteursrecht, ofwel “verboden namaak”. Eestairs haalt echt alles uit de kast. De foto’s zouden niet duidelijk genoeg zijn voor een beoordeling. Het hof vindt de foto’s duidelijk genoeg. De auteursrechtelijke elementen van de trap van Dirrix zijn volgens het hof
– de vorm van het gevouwen stripstaal en de bevestiging aan de muur van één zijde van de trap, waardoor een ruimtelijk effect is gecreëerd;
– de afmetingen en de plaatsing van de treden ten opzichte van de verticale gedeeltes, waardoor een rechthoekig effect is gecreëerd;
– de zich van boven tot halverwege de trap strekkende, naar de muur toe aflopende, trapleuning.
Eestairs heeft bovenstaande auteursrechtelijke elementen allemaal overgenomen, alleen een leuning ontbreekt. Eestairs noemt wel een paar details waarop zij heeft afgeweken, de totaalindruk is hetzelfde volgens het hof. “Ja maar we kenden de trap van Dirrix niet dus we kunnen ook niet hebben afgekeken”. Sorry, maar dat moet je dan maar bewijzen: het lijkt er zo op dat het geen toeval kan zijn. Dus ja, inbreuk.
Het enige waar Eestairs wel gelijk in krijgt, is dat een brief aan de afnemers – met de vermelding dat ze ten onrechte heeft beweerd dat de trap haar ontwerp was – voldoende zou zijn geweest. Een dergelijke rectificatie op de site is overdone nu er maar twee trappen zijn verkocht. De dwangsom die stond op het niet plaatsen van de online rectificatie volgt hetzelfde lot (en hoeft dus niet te worden betaald).
Ondertussen is Eestairs stout geweest volgens Dirrix: de rechter had immers expliciet bepaald dat ook “indirecte inbreuk” verboden was. Dat is het uitlokken of bevorderen van inbreuk door een derde. Dirrix leest de dwangsom op “indirecte inbreuk” kennelijk als een plicht om er voor te zorgen dat derden ook hun website aanpassen. Op sites van derden stonden namelijk nog foto’s van de trap. Ook waren nog foto’s te vinden op de site van Eestairs zelf.
Voorafgaand aan de bovenstaande uitspraak van het hof achtte Dirrix de dwangsommen verbeurd en stuurde een deurwaarder op pad om te executeren (“cashen”). Daarop startte Eestairs een kort geding om die executie te stoppen: hoezo dwangsom verbeurd? De rechter gaf aan dat hij te weinig info had om te oordelen of Eestairs snel genoeg alles had gedaan om afbeeldingen van websites van derden af te krijgen. Ten aanzien van de eigen site van Eestairs gold het volgende: op het Engelstalige deel van de website van Eestairs was geen rectificatie te zien, maar daar kwam je alleen terecht als je browserinstellingen op Engels staan. De rectificatie op de website moest in het Nederlands en was dus niet bedoeld voor iemand die bewust er voor kiest geen Nederlands te willen lezen. Op zowel de Nederlandse als de Engelse versie van de website van Eestairs waren nog plaatjes te zien volgens Dirrix, maar Eestairs zegt dat dat aan de cache ligt en toont een mail van de webdesigner die schrijft dat alles weg is; voor die standpunten is bewijslevering nodig en daar is een kort geding niet voor. Dirrix mag dus niet doorgaan met de executie. Daar stelt Dirrix weer hoger beroep tegen in en wederom is het hof aan het woord: de rectificatie op de site daar hebben we het niet meer over, daarvan hebben we eerder gezegd dat die overdone was. Inzake de sites van derden: als er al een plicht bestond om die er toe te bewegen om hun website aan te passen, dan heeft Eestairs daar voor dat moment voldoende aan gedaan door ze onmiddellijk aan te schrijven. Dat het resultaat niet gelijk bereikt wordt betekent nog niet dat Eestairs de dwangsom heeft verbeurd. Het Nederlandstalige deel van de site van Eestairs was snel genoeg gezuiverd; twee dagen na de direct na vonnis gegeven opdracht aan de webdesigner. Voor wat het Engelstalige deel van de site van Eestairs betreft: dit heeft er te lang opgestaan, het cacheverhaal wordt na een deskundigenverklaring als een kaasverhaal gezien en voor dat deel (EUR 25.000) mag Dirrix de deurwaarder op pad sturen, mits hij eerst een bankgarantie stelt.
mr. Jan Smolders, 20 juli 2012.
Gepubliceerd augustus 2012 op creatiefzuid.nl
Ook interessant voor architecten: 16 februari 2017: natuurhistorisch museum Naturalis ruziet met architect Fons Verheijen over beenruimte Tyrannosaurus Trix versus rechten architect. Column van onze Hub Dohmen. Ook interessant in het kader van dwangsommen: 21 februari 2014: column over na-aper Action die met een list een dwangsom (bijna) wordt ontfutseld.