Ik begon tientallen jaren geleden als techneut. Uit interesse in bescherming van uitvindingen volgde ik een rechtenstudie naast mijn werk. Ik had de bedoeling – ken je dat: een plan hebben en dan volstrekt anders uitkomen …? – om die kennis te gebruiken bij mijn werk. Het pakte anders uit …
Liefde voor techniek, passie voor recht
Ik raakt zo geboeid door het recht en door argumenteren dat ik besloot advocaat te worden. Vrijwel direct was duidelijk dat dat tech- en IT/IP-advocaat moest worden. Ondernemers met technische en beschermingsvragen hadden het gevoel van thuiskomen: “Eindelijk een advocaat die me snapt”. Én mijn liefde voor techniek streed met mijn passie voor het recht. Nou, simpel dus: tech- en IT/IP-advocaat, zei ik toch!
Artificial intelligence, kunstmatige intelligentie
Die combi duurt nu al bijna vijfendertig jaar. Vooral AI (Artificiële Intelligentie, Kunstmatige Intelligentie), algoritmen, data zijn mijn specialisme. In dat kader mocht ik in 2019 deelnemen aan een expertmeeting, georganiseerd in het kader van het onderzoek getiteld ‘Juridische aspecten van algoritmen die besluiten nemen. Een verkennend onderzoek’, dat het Montaigne Centrum voor Rechtstaat en Rechtspleging van de Universiteit Utrecht heeft uitgevoerd in opdracht van het WODC.
Rapport ‘Juridische aspecten van algoritmen die besluiten nemen’ verschijnt dit najaar bij Boom Juridisch
Het rapport is eind juni 2020 aan de Tweede Kamer is aangeboden. Het staat ook op de website van het WODC. En uiteraard besteedt ook de Universiteit Utrecht op uu.nl er aandacht aan. In het najaar 2020 zal het rapport ook bij Boom Juridisch uitkomen in de Montaignereeks.
Enkele conclusies inzake belangenafweging, risico’s en kansen
Ik licht enkele conclusies eruit wat betreft de juridische / reguleringsaspecten. Belangrijk is dat de eventuele regulering van algoritmen vraagt om een integrale (beleids)afweging. Daarbij wordt geïdentificeerd welke van de relevante kansen en risico’s voor publieke waarden en belangen zich voordoen en of het – in het licht van de behoeften, normen, waarden, belangen en context in een specifiek domein – mogelijk is om de risico’s te verkleinen of te vermijden. Natuurlijk dienen de kansen wel kunnen te worden gerealiseerd. De weging van kansen en risico’s en het vinden van de balans daartussen is uiteindelijk een politiek en beleidsmatig proces.
Goede formulering van regelgeving is belangrijk
Het juridisch kader dat daarvan het resultaat is normeert en stuurt of en hoe algoritmen worden ingezet en heeft zo ook invloed op de mate waarin kansen en risico’s worden gerealiseerd of vermeden. Het is daarom van belang dat regelgeving zo wordt geformuleerd dat verantwoorde innovatie op het gebied van algoritmische besluitvorming mogelijk is.
Houd rekening met nieuwe technologiën
Voorkomen moet in het bijzonder worden dat normen te veel worden toegespitst op reeds bestaande technologieën – techniekonafhankelijk dus – en geen ruimte laten voor nieuwe ontwikkelingen. Dergelijke regelgeving biedt namelijk enkel rechtszekerheid en bescherming zolang de specifieke technologie ook daadwerkelijk gereguleerd wordt door de opgestelde regels. Als de technologieën zich ontwikkelen bestaat de mogelijkheid dat de die regelgeving niet meer actueel is. Daardoor biedt deze regelgeving geen houvast meer als nieuwe technologische ontwikkelingen zich voordoen.
Houd rekening met publieke waarden
Bovendien kan het gebruik van technologiespecifieke regelgeving het zicht op de onderliggende uitgangspunten en beginselen ontnemen, wat uiteindelijk de rechtsontwikkeling niet ten goede komt. De publieke waarden die de wetgever probeerde te waarborgen, komen dan door de snelle ontwikkeling van de technologie weer op het spel te staan.
Nu is het wachten wat de regering met dit rapport doet. Minister Dekker verwacht dat hij in het najaar van 2020 een kabinetsreactie kan sturen.
Hub Dohmen, 6 juli 2020
http://twitter.com/hdohmen
http://nl.linkedin.com/in/hubdohmen