Recht voor webdesigners deel 1/many
Eigendom van foto’s. Ik dacht, laat ik als ex-webdesigner en thans advocaat maar eens de stoute schoenen aantrekken, en enkele veelgestelde vragen gaan beantwoorden via posts in deze nieuwsgroep. Dan weten jullie wat voor soort vragen jullie aan me kunnen stellen in het gratis Linkedin-spreekuur in de groep Webdesign professionals NL-BE (elke donderdag van 9-11 uur, eerst ff groepslid worden), of waarmee jullie je mogen melden op ons reguliere gratis spreekuur.
Ik heb de vraag over eigendom van foto’s bewust zo breed mogelijk gehouden, omdat er heel veel over te vertellen is. Wat jij als webdesigner eigenlijk wil weten is: heb ik een probleem als ik deze foto gebruik? Uiteraard is het het makkelijkste als je bewijsbaar toestemming hebt van de rechthebbende en je ook niet verder gaat dan wat is toegestaan. Zorg voor een sluitend systeem voor het achterhalen van de makers van de foto’s op de website en van de licenties als u niet zelf de maker bent. Zet die informatie bijvoorbeeld in de IPTC informatie, ook bij gratis licenties, zodat je weet welke informatie je bij een bepaalde foto moet vermelden over de licentie (zoals This Photo belongs to Pietjepuk, Flickr, CC-BY 3.0).
Maar ja, in de praktijk gaat daar nogal eens wat fout (bijvoorbeeld foto’s die als lorum ipsum worden gebruikt en van wie niemand zich nog de geschiedenis herinnert bij het live gaan etcetera). Ik zal een aantal onderwerpen behandelen: wie kan worden aangesproken, wanneer is er sprake van auteursrecht, bij wie rust dat auteursrecht/wie kan jou aanspreken, is er inbreuk op dat auteursrecht (escapes zoals licentie, citaatrecht, embedden).
Wie kan worden aangesproken?
De exploitant van de website is als eerste het haasje. Dat is overigens niet altijd degene die op SIDN.nl als houder vermeld staat. Die houder wordt vaak wel als eerste aangesproken, maar als die houder kan laten zien dat hij niet de exploitant is moet de rechthebbende degene aanspreken die de website dan wel exploiteert. De exploitant kan er voor kiezen om jou als webdesigner uit de luwte te houden, maar als jij degene bent die de foto hebt aangeleverd zullen veel exploitanten naar jou wijzen. Hetgeen hen overigens niet helpt, want de rechthebbende kan beiden aanspreken. En de opdrachtgever kan verhaal op jou halen voor hetgeen hij heeft moeten “aftikken”. Uiteraard heb jij als webdesigner in je algemene voorwaarden een of meerdere uitsluitingen van je aansprakelijkheid staan. Je opdrachtgever daarentegen zal vaak bedingen dat je opdrachtgever vrijwaart van aansprakelijkheid met betrekking tot claims van derden. Daar trap je uiteraard niet in, want dat kan naar uitpakken zoals bleek aan een designer die zich niet verzette tegen Kruidvats algemene voorwaarden en in opdracht van Kruidvat bewust op het randje aan het designen sloeg. In ieder geval vermelden je algemene voorwaarden dat opdrachtgever verantwoordelijk is voor wat opdrachtgever aanlevert, of dat nu foto’s/teksten, gewenste domeinnamen, metatags of adwords zijn. Toch? Overigens helpt dat nog geen biet als je opdrachtgever je voor de bus gooit en vervolgens geen verhaal biedt, dus kom ik toch weer terug op registratie in de IPTC informatie.
Wanneer is er sprake van auteursrecht?
Maar wanneer zit er dan auteursrecht op? Het criterium uit de rechtspraak is of er sprake is van een “eigen oorspronkelijk karakter en het persoonlijk stempel van de maker”. Maar wat is dat dan? Kort samengevat: je mag het niet zelf al gekopieerd hebben en er moeten persoonlijke keuzes in zitten. Op zuivere productfoto’s zit geen auteursrecht, wel kan het gebruik van productfoto’s van de concurrent onrechtmatig zijn. Over de duidelijk kunstzinnige foto’s kan ook geen verschil van mening bestaan. Maar dan de dertien –in-een-dozijnfoto’s. Als je niet klaagt bij de rechter dat daar geen “persoonlijk stempel” aan te ontdekken is zal de rechter zich niet afvragen of er auteursrecht op zit en gewoon van auteursrecht uit gaan. Klaag je –goed gemotiveerd- over het ontbreken van dat persoonlijk stempel dan zijn er steeds meer rechters die tegen de fotograaf zeggen: “hier zie ik een setje vergelijkbare foto’s naast die van jou, wijs maar aan dat persoonlijk stempel” (zoals in deze zaak: http://bit.ly/1FWeysZ).
Van wie is dat auteursrecht/wie kan jou aanspreken?
In beginsel heeft de fotograaf het auteursrecht. Daarnaast zijn er nog twee wettelijke ficties die we gelijk weer vergeten voor het vervolg: werkgeversauteursrecht, en daarnaast kan een rechtspersoon die een foto als eerste publiceert als van haarzelf het auteursrecht claimen. Als de fotograaf zich meldt is het makkelijk. Meldt zich een of ander fotorechtenbureau, dan zullen ze een akte overdracht auteursrecht (ding met twee handtekeningen) moeten kunnen laten zien, of een opdracht tot incasso, of een procesvolmacht. Geen stuk met handtekening fotograaf = af door de zijdeur.
Is er inbreuk?
Als er auteursrecht op zit geldt het volgende. Als je de foto gewoon gedownload hebt en ter verfraaiing op de website hebt gezet is er inbreuk. Tenzij je een licentie hebt en je de voorwaarden van de licentie hebt nageleefd (dat kunnen zijn: naamsvermelding, met een klik op de foto naar de site van de rechthebbende gaan, periode, welke media, aantal, prijs, you name it). Embedden mag altijd, mits de bron waarvandaan je embed legaal is en je geen paywall of wachtwoordbeveiliging omzeilt. En dan bestaat er ook nog zoiets als het citaatrecht. Ook foto’s kunnen dienen als citaat. Het moet dan wel gaan om citeren in “een aankondiging, beoordeling, polemiek of wetenschappelijke verhandeling of voor een uiting met een vergelijkbaar doel”. Dat er ook zoiets bestond als beeldcitaatrecht merkte de fotograaf van de Sapph-posters tot zijn schrik toen de rechter onlangs nog moest oordelen over het gebruik van zijn foto van Inge de Bruijn in een nieuwsartikel van Mediamaatjes (het bedrijf van Jort Kelder).
Wat zijn dan de consequenties van inbreuk?
Dat hangt heel erg af van de rechter en van je verweer 😉 Maar laten we het er op houden dat we een rechter hebben die met beide voeten op de grond staat en dat je een goed verweer opstuurt (dat je bij ons al in het voorstadium kan halen). Dan zal je met enkele honderden euro’s wel wegkomen. Wie het allemaal “wel ziet” kan voor onaangename verrassingen komen te staan. Dan kun je van de rechter een idioot licentiebedrag (per foto!) van bijvoorbeeld duizend euro voor de kiezen krijgen dat een paar keer over de kop gaat wegens ontbreken naamsvermelding enzovoort, en dan ook nog een paar duizend euro voor de proceskosten van de ander.
Advocaat met verstand van webdesign nodig?
Bel vrijblijvend
Lees-verder-tips:
20 juli 2017,
mr. J. (Jan) Smolders
Twitter / Linkedin
Dit artikel/deze juridische FAQ verscheen eerder op Linkedin.