Audi en Porsche
Nagemaakte onderdelen. Dat je niet zomaar onderdelen van een machine mag namaken als er octrooi op zit, weet iedereen wel. Maar wat nou als het gaat om een sieronderdeel dat “slechts” als model is beschermd? Dat overkwam Audi en Porsche, die zich tot de rechter wendden met de klacht “help! mijn velgen zijn gejat!”. De namaker gaf aan zich van geen kwaad bewust te zijn: hij beriep zich op de zogeheten “reparatieclausule”. Die houdt in dat je als model beschermde onderdelen van een groter geheel mag namaken als dat bedoeld is voor reparatie.
Die reparatieclausule is ooit in de wet (of beter: EU-verordening) terechtgekomen omdat de EU de onderdelenmarkt wilde liberaliseren. De EU vreesde dat autofabrikanten misbruik zouden maken van het monopolie bij een kapot onderdeel door de hoofdprijs te vragen: “onderdeeltje van 100 euro stuk? Dat is dan 2.000 euro, bevalt t niet dan koop je maar een andere auto of je zet r maar een velg onder die er anders uitziet dan de drie andere velgen“. Zoiets. Dit soort struikroverij moet natuurlijk worden tegengegaan. De EU blinkt echter niet altijd uit in de verwoording van haar wetsartikelen en jaagt daarmee uiteindelijk de ondernemers op hoge juridische kosten: de keerzijde van de medaille was zo onhelder geregeld dat de rechters in de kwesties Audi en Porsche uiteindelijk voor uitleg aanklopten bij de Europese rechter. Wat is die keerzijde dan? Nou: een wildwest aan kopie-onderdelen die helemaal niet worden gebruikt voor reparatie maar om een goedkope versie te upgraden naar een duurdere versie. Compleet onduidelijk of dat binnen de reparatieclausule viel en zo nee of en wat een onderdelenfabrikant dan moest doen om te verhinderen dat downstream-gebruikers het als goedkope upgrademogelijkheid zouden gebruiken.
Reparatieclausule geldt ook voor úw apparaat
Nee, dit gaat niet alleen over auto’s. Die reparatieclausule geldt ongeacht de oorsprong voor álle apparaten, dus ook het uwe. Oh, puntje van aandacht: modelbescherming kan alleen op het uiterlijk, dus op onderdelen die bij “normaal gebruik” zichtbaar zijn. Alleen zichtbaar bij onderhoud of reparatie (dus alles onder de motorkap) valt daar niet onder. Wat je niet ziet bij normaal gebruik is namelijk geen “uiterlijk”. De niet-zichtbare onderdelen van uw machine zijn dus sowieso vogelvrij als er geen octrooi op zit.
Hoe voorkom je wildwesttaferelen met reserveonderdelen?
Hoe staat die reparatieclausule nu eigenlijk in de Europese regels?
“ [..] geen bescherming als Gemeenschapsmodel voor een model dat een onderdeel vormt van een samengesteld voortbrengsel dat [..], wordt gebruikt voor de reparatie van dit samengestelde voortbrengsel om het de oorspronkelijke uiterlijke kenmerken terug te geven.”.
Maar ja, hoe weet je nou dat die onderdelen alleen gebruikt worden voor reparatie? Misschien worden ze wel gebruikt om een goedkopere uitvoering te “pimpen”, en dat heeft weinig te maken met het voorkomen van misbruik van degene met een kapotte machine. Daarvan zei het hof: die velgen mogen inderdaad niet gebruikt worden om de auto te pimpen. Reparatie wil zeggen: het moet er uitzien zoals je het ooit hebt gekocht. Er bestaat geen objectieve plicht van de fabrikant om objectief te waarborgen dat het onderdeel niet voor iets anders dan reparatie wordt gebruikt. Wel rust er een zorgvuldigheidsplicht op de onderdelenfabrikant: op de verpakking, het onderdeel de catalogi of de verkoopdocumenten moet staan dat het een replica is van andermans model en alleen bestemd voor reparatie naar de oorspronkelijke staat (en dus niet om te pimpen/upgraden/ individualiseren). Daarnaast moet de fabrikant in de overeenkomst met zijn afnemers zetten dat die het alleen voor reparatie mogen gebruiken. Tot slot mag de fabrikant het niet verkopen als hij op zijn klompen aanvoelt dat de afnemer zich daar niets van aan zal trekken.
Worden er reserveonderdelen van uw apparaat verkocht? Hou ze in de gaten! Vraag om bewijs dat de fabrikant aan die criteria voldoet. Zodra u onraad ruikt, bent u welkom op ons gratis spreekuur.
lees-verder-tips:
Mr. Hub Dohmen, 1 februari 2018
Dohmen advocaten
twitter: http://twitter.com/hdohmen
LinkedIn: http://nl.linkedin.com/in/hubdohmen
i: www.dohmenadvocaten.nlDeze column verscheen eerder op engineersonline.nl.