Hervormingen auteursrecht binnen de EU
Ik wil niet aansturen op een Nexit, maar we moeten alert blijven wat er vanuit de EU beslist wordt. Momenteel is de Europese Commissie bezig met hervormingen van (aspecten van) het auteursrecht. Sommige van deze veranderingen kunnen mogelijk grote invloed hebben op hoe we met werken in de openbare ruimte omgaan. Het gaat in dit geval om het recht op vrijheid van panorama – dit komt mogelijk te vervallen.
Panoramavrijheid in Nederland
Zeg eens, hoe vaak maak jij spontaan een foto van iets moois dat je op straat ziet? Als je afbeeldingen maakt van openbare ruimtes, sta je er doorgaans waarschijnlijk niet bij stil dat er heel wat auteursrechtelijk beschermde werken in die ruimtes te vinden zijn. Levert dat geen problemen op? In Nederland gelukkig niet. Wij hebben hier namelijk recht van panoramavrijheid.
In Nederland kun je dus foto’s maken van kunstwerken en gebouwen in de openbare ruimte waar nog wel auteursrechten op zitten. Dit is geregeld in artikel 18 van de Auteurswet. Deze wet zegt dat verveelvoudiging of openbaarmaking van afbeeldingen van een werk dat gemaakt is om zich permanent in de openbare ruimte te bevinden, niet inbreukmakend is. Het gaat hier om specifieke werken van bouwkunst en beeldende kunst zoals die staan omschreven in art. 10 lid 1 onder 6 en 8 Aw.
In art. 18 wordt ook nog aangevuld dat afbeeldingen van werken in de openbare ruimte mogen worden overgenomen in een compilatie, maar dan niet meer dan enkele werken van dezelfde maker.
Wel of geen vakantiekiekje?
Voor zover de Nederlandse wet. Maar panoramavrijheid is niet overal hetzelfde geregeld. Zo is er bijvoorbeeld in Italië geen recht op vrijheid van panorama. Geen zorgen trouwens; je kunt de Sint Pieter gewoon fotograferen, want daarvan zijn de auteursrechten geëindigd! Met recentere werken waarop nog auteursrecht zit, moet je wel oppassen. Zo was het in België lange tijd riskant om het Atomium te fotograferen, maar sinds 5 juli 2016 kent ook België de panoramavrijheid in de wet. Voor de landen waarin het fotograferen van dit soort werken verboden is, zou er uiteraard geen verandering komen als er wordt ingevoerd dat nergens in de EU nog vrijheid van panorama is.
Hoe nu verder? (UPDATE)
Dat is voor Nederland en sommige andere landen wel anders. Er is veel kritiek op het initiatief van de Commissie om de panorama-wet voor de hele EU te laten gelden. Stel je voor dat je een foto van om het even welk modern Nederlands gebouw op je Instagram plaatst, en vervolgens een sommatie krijgt omdat je inbreuk maakt op auteursrechten … Een leuke klus voor IE-advocaten, maar niet iets waar met name fotografen (al dan niet professioneel) op zitten te wachten. Er zijn al petities ondertekend en naar de Europese Commissie verstuurd en de publieke consultatieronde is medio juni 2016 gesloten. Wordt ongetwijfeld vervolgd …
Update 15/02/2017
De petities hebben blijkbaar hun vruchten afgeworpen. Op 9 februari 2017 presenteerde de Commissie Cultuur en Onderwijs van het Europees Parlement een conceptrapport met daarin een voorstel van de Europese Commissie voor nieuwe auteursrichtlijnen. Er wordt voorgesteld om de vrijheid van panorama in een nieuw artikel op te nemen. Dit is al een stap in de goede richting, en de kans wordt dus steeds groter dat panoramavrijheid uiteindelijk in alle lidstaten van de EU van kracht zal zijn.
Advocaat auteursrecht nodig?
Bel vrijblijvend
Lees-verder-tips
22 februari 2017,
Yvonne Vetjens,
Dohmen advocaten
Oorspronkelijk artikel eerder gepubliceerd door Kunstenaar Magazine