In mijn vorige blog gaf ik een overzicht van de diverse intellectuele-eigendomsrechten die een rol kunnen spelen bij 3D-printen. Nu ga ik het hebben over de speciale situatie van 3D-print-serviceproviders. Als ik alle IE-rechten die eventueel een probleem zouden kunnen opleveren bij 3D-printen uitputtend ga behandelen, bent u morgen nog aan het lezen. Ik zal me dus nu voornamelijk richten op het IE-recht dat de bijzonder veel raakvlakken heeft met het onderwerp: het auteursrecht. Ik licht een 3D-print-serviceprovider door en maak ook een uitstapje naar de afnemers.
Businessmodel 3D-print-serviceproviders
Het bedrijf heeft meestal het volgende businessmodel: het aanbieden van scans (het – ter download – aanbieden van 3D-printfiles, meestal STL), het aanbieden om te scannen (het aanbieden om van een door de opdrachtgever aangeleverd object een file te maken), het aanbieden van prints (reeds gereed fysiek object dat de provider maakte op basis van files van de provider) en het aanbieden om te printen (het maken van een fysiek object op basis van een file van de klant). Er zijn twee dingen die een ander dan de rechthebbende volgens het auteursrecht niet mag: verveelvoudigen en openbaar maken. Ook heeft een auteursrechthebbende het alleenrecht tot bewerkingen (adaptation right), op basis van een internationaal verdrag (Berne Convention). Met het aanbieden van scans (“download bij ons een file van een designmeubel”) en het aanbieden van prints (“koop bij ons een 3D-geprint designmeubel”) zijn we snel klaar: het eerste is het aanbieden van een bewerking waartoe de auteursrechthebbende het alleenrecht heeft – of mogelijk zelfs ‘gewoon’ verboden verveelvoudiging – en het tweede zeker ‘gewoon’ verboden verveelvoudiging.
Is het de 3D-print-serviceprovider of de klant die scant/print?
Dan het aanbieden om een door de klant aangeleverd object te scannen (er een file van te maken). Daarbij is het van belang of het de medewerker van de serviceprovider is die de scan maakt of de klant. Voor inbreuk op het auteursrecht is niet relevant of je weet dat je inbreuk maakt: het is gewoon verboden om te bewerken. De 3D-print-serviceprovider die medewerkers alles laat scannen wat de klant naar voren schuift, heeft dus in principe* een probleem.
Hetgeen ik in de vorige alinea schreef over scannen, geldt ook voor het door een medewerker printen van een file afkomstig van de klant: dan is de medewerker aan het verboden verveelvoudigen.
3D-print-serviceprovider die de klant alles zelf laat doen
Tot nu had ik het over de 3D-print-serviceprovider die opdrachten uitvoert voor de klant. Hoe zit het met de serviceprovider waar de scanners en printers door de klanten zelf bediend worden? De verveelvoudigingen/bewerkingen worden dan niet gemaakt door de 3D-print-serviceprovider, maar door de klant. Zolang de serviceprovider geen wetenschap heeft van grootschalige inbreuk lijkt mij voor hem niets aan de hand . Is die wetenschap er wel dan zou het kunnen zijn dat de serviceprovider een claim krijgt wegens het “faciliteren van inbreuk”. Dat valt overigens onder het leerstuk ‘onrechtmatige daad’ en niet onder auteursrechtinbreuk. Bij onrechtmatige daad is het “wapenarsenaal” van de benadeelde een stuk kleiner dan bij auteursrechtinbreuk. Maar vervelend blijft het natuurlijk wel voor de serviceprovider: niet doen dus, dat toelaten van grootschalige inbreuk door je klanten!
* Uitstapje naar de consument
“In principe”, schrijf ik, omdat er landen zijn – zoals Nederland – waar het van belang is of de klant een onderneming of een consument is. In Nederland kennen we namelijk de ‘thuiskopie-uitzondering’: de consument mag dan voor strikt eigen gebruik enkele exemplaren verveelvoudigen of daartoe (uitsluitend ten behoeve van zichzelf) opdracht geven. Binnen de thuiskopieregeling mag de consument overigens zijn thuiskopie niet weggeven of na gebruik als tweedehandsje op internet zetten, maar zie dát allemaal maar eens te controleren. Mag die “copyshop-achtige’ 3D-print-serviceprovider nu zomaar alles scannen/printen voor de consument en zich er op beroepen dat het gaat om een thuiskopie in opdracht? Ja, als hij kan bewijzen dat het een echte thuiskopie is.
De escape ‘thuiskopie in opdracht” zal de printdienstverlener in elk geval niet hebben als hij zelf een assortiment kopieën op de website heeft staan: de printdienst heeft dan toch een probleem als er auteursrecht op zit. De thuiskopie moet immers bestemd zijn voor een vooraf concreet bekende consument en beperkt zijn tot enkele exemplaren van een concreet object.
Voor wat betreft de consument die zich wil beroepen op de thuiskopie-uitzondering is er trouwens nog een eigenaardigheid te melden: hij mag dus wel voor eigen gebruik een geleende auteursrechtelijk beschermd object scannen om te printen, maar als hij te lui is om te scannen en een bestand van Piratebay trekt, stuit hij (althans in Europa) op de uitspraak van het Europese hof uit 2014 die “downloaden uit evident illegale bron” illegaal verklaarde, ook voor consumenten.
Advocaat 3D-printen nodig?
Bel vrijblijvend
Mag die consument nu alles scannen, inclusief geleende en gehuurde dingen en objecten die staan uitgesteld op een expositie, bijvoorbeeld? Of kan een bedrijf of museum dat dan weer contractueel verbieden door leen- of huurvoorwaarden of de algemene voorwaarden op een groot bord bij de ingang “geen foto’s! en nee, ook geen scans!”? Ja, dat kan hij contractueel verbieden, en dat gebeurt al lang, althans, bij ‘gewoon’ fotograferen of bewegend beeld opnemen. Het is natuurlijk logisch dat dat uitgebreid wordt naar 3D-scans.
Lees-verder-tips:
22 oktober 2018, Hub Dohmen
Dohmen advocaten – technology lawyers
e: h.dohmen@dohmenadvocaten.nl
twitter: http://twitter.com/hdohmen
LinkedIn: http://nl.linkedin.com/in/hubdohmen
Dit is de Nederlandse vertaling van de Engelse column die eerder verscheen op 3Dfabprint.com
This is the Dutch translation of the English column that first appeared on 3Dfabprint.com.