Namaken schilderijen
Oud-Hollandse meesters mag je namaken: zeventig jaar na de dood is immers het auteursrecht vervallen. Ik ga er daarbij even van uit dat je niet jouw schilderij als het origineel te koop zet, dan is er immers sprake van een vervalsing. Maar kun je ook “nieuw auteursrecht creëren” (creatief namaken) als je je laat “inspireren” door oud-Hollandse meesters? Daarover ging een recente rechtszaak.
Help! De concurrent overspoelt de markt met namaak!
Een textielhandelaar (B&B) kocht de auteursrechten op een aantal bloemmotieven van een designer. Die designer had voor inspiratie had gekeken bij oud-Hollandse meesters (creatief namaken). Een jaar later ontdekt B&B dat een concurrent stoffen met dezelfde motieven op de markt brengt, maar dan goedkoper (en van mindere kwaliteit). Gevolg: B&B verkoopt niks meer. Mag dat zo maar? B&B stuurde een sommatie naar de concurrent: hier ondertekenen – op straffe van een boete – dat je het nooit meer zal doen en alsjeblieft dankjewel een opgave van de behaalde winst en dergelijke. De concurrent weigerde, dus B&B toog naar de rechter.
Auteursrecht: inspiratie (creatief namaken) of jatwerk?
Auteursrechtelijk zou B&B weinig in de melk te brokkelen hebben, als haar motief een één-op-één kopie zou zijn van de bloemen uit een eeuwenoud schilderij. Er was echter geen sprake van het simpelweg overnemen van de bloemen uit het schilderij, maar van “inspiratie opdoen”. Ook een verzameling of bepaalde selectie van op zichzelf niet beschermde elementen, kan een (oorspronkelijk) werk kan zijn in de zin van de Auteurswet, mits die selectie het “persoonlijk stempel van de maker draagt” (oftewel creatief is).
Auteursrecht: creativiteit vereist
Uit niets bleek dat de gebruikte patronen, of zelfs maar de precieze vormgeving van de individuele bloemen, waren terug te vinden in oud-Hollandse meesters. De rechter oordeelde dat voor de selectie, kleurstelling, de precieze vormgeving en positionering van de bloemen, creatieve arbeid is vereist. Dus had B&B auteursrecht op haar bloemmotieven en moest de concurrent er met haar fikken vanaf blijven.
Slaafse nabootsing? Modelrecht?
Maar wat nou als het anders geweest was? Wat nou als B&B rechtstreeks de bloemen van een oud-Hollandse meester had gescand en daar rollen textiel mee had bedrukt? Geen auteursrecht. Dan zou er theoretisch nog een mogelijkheid zijn op grond van “slaafse nabootsing” of ongeregistreerd Europees modelrecht. Dat had B&B ook geroepen, maar daar kwam de rechter niet aan toe omdat die er auteursrecht in zag.
Moraal van dit verhaal
Wat leren we hier nou uit? Ten eerste dat grabbelen uit de oude doos mag. Ga dus vooral op zoek in octrooi- en modeldatabanken naar verlopen octrooien en modellen om inspiratie op te doen. Ten tweede dat dat grabbelen niet automatisch betekent dat je onbeschermd bent, mits je iets “toevoegt”: je eigen creatie. Ten derde dat al te gemakzuchtige concurrenten kunnen worden afgestraft.
Ook last van gemakzuchtige concurrenten? Meld het in ons gratis spreekuur!
Lees-verder-tips:
15 mei 2018
Hub Dohmen,
Dohmen advocaten – in techniek
e: h.dohmen@dohmenadvocaten.nl
twitter: http://twitter.com/hdohmen
LinkedIn: http://nl.linkedin.com/in/hubdohmen
