Ariana Grande ligt in de clinch met persgroepen en mediaorganisaties over fotograferen tijdens haar Sweetener-tour. Onder meer de NPPA (National Press Photographers Organization) en The New York Times protesteren tegen het wurgcontract dat getekend moet worden voordat er foto’s gemaakt mogen worden bij Grandes concerten. Zo moeten de fotografen het auteursrecht op de gemaakte foto’s overdragen aan het bedrijf van de celebrity. Vervolgens wordt verwacht dat de mediaorganisaties aan hetzelfde bedrijf van Grande toestemming vragen om de foto’s te mogen gebruiken in publicaties. Zelfs met die toestemming geldt dit eenmalig en alleen bij een publicatie over het concert van de zangeres.
Specialist auteursrecht nodig?
Bel vrijblijvend
Auteursrecht vs portretrecht
Dit brengt me op het onderwerp dat altijd weer terugkomt in onze praktijk rondom copyright: foto’s en auteursrecht versus portretrecht. Ariana Grande komt later dit jaar naar de Ziggo Dome in Amsterdam. Hoe zou dit alles nu zijn zonder contract?
Fotograaf vs geportretteerde
Ik verwijs hieronder naar meerdere publicaties van ons over dit zeer complexe vraagstuk rondom auteursrecht / copyright, portretrecht, toestemming, recht op exploitatie, beroemdheden, licentie, (hoogte van) vergoeding, portretten wel of niet in opdracht, foto’s op social media, verschil tussen embedden en hyperlinken enzovoort enzovoort. Kort samengevat is de Nederlandse wettelijke regeling dat foto’s van beroemdheden –die niet in opdracht zijn gemaakt – ‘in de klem zitten’ tussen fotograaf en celebrity. Daarbij beperk ik me tot BN’ers of BW’ers (Bekende Wereldburgers …) die veel geld kunnen krijgen voor beelden waarop zij te zien zijn. We noemen dat ‘verzilverbare populariteit’.
Onbruikbare portretfoto
In een dergelijk geval heeft de fotograaf het auteursrecht op de foto en de beroemde geportretteerde het portretrecht. De eerste kan ieder ander verbieden om zijn foto te gebruiken – dus ook de geportretteerde! De tweede kan bezwaar maken tegen openbaarmaking van de foto, ook jegens de fotograaf. Dat leidt ertoe dat de foto eigenlijk onbruikbaar is geworden.
Journalistieke vrijheid
Een apart geval is de situatie waarin een foto van de zangeres gebruikt wordt bij een journalistiek artikel over haar optreden en tour in Nederland bijvoorbeeld. Dan vindt er een belangenafweging plaats tussen de rechten van Grande en de informatievrijheid. Belangrijk is dan dat de foto niet meer aandacht krijgt dan nodig is om de informatie aan het publiek over te brengen. Het is dan ook te begrijpen dat de pers aan de fotorel meedoet in het gevecht om de journalistieke waarden.
Contract moet
Het is dan ook niet voor niets dat het noodzakelijk is om hier vooraf goede afspraken over te maken. Doe dat op papier, omdat het in sommige gevallen alleen geldig is als het in een schriftelijke overeenkomst staat, bijvoorbeeld bij overdracht van de rechten of bij een exclusieve licentie.
Beroemde fotograaf vs beroemde geportretteerde
Niet gek dus dat Grande hier contracten over sluit. Kennelijk is haar beroemdheid haar wel iets naar het hoofd gestegen. Ze is haar machtspositie wel fors aan het uitbuiten, zo lijkt het. Het wachten is op een wereldberoemde fotograaf die over zijn hart strijkt door zijn kostbare tijd te willen besteden aan enkele kiekjes van Ariana. Mits zij afziet van haar rechten …
PS Om problemen met Ariana Grande en/of een fotograaf te voorkomen, heb ik bij dit stukje een andere afbeelding gebruikt. Hij is gemaakt door een andere grote beroemdheid – Sandor Paulus, Karikaturist & Cartoonist – met het portret van een andere minder grote beroemdheid ;). Overigens pak ik daarmee nog een extra puntje van het portretrecht mee. Het portret hoeft namelijk niet natuurgetrouw te zijn. Voldoende voor portretrecht is namelijk dat de geportretteerde herkenbaar is. Mijn kinderen vinden dat ik op deze karikatuur niet herkenbaar ben; zo goed zie ik er helemaal niet uit … Van herkenbaarheid kan overigens zelfs sprake zijn bij een lookalike! Max Verstappen weet daar alles van …
Lees-verder-tips
27 maart 2019, Hub Dohmen
Dohmen advocaten
twitter: http://twitter.com/hdohmen
LinkedIn: http://nl.linkedin.com/in/hubdohmen
i: www.dohmenadvocaten.nl